ΑποφΕισΕφΑθ 2/2014 [Γενική συνταγματική αρμοδιότητα Εισαγγελέα να εκδίδει σύμφωνα με το νόμο απόφαση - Έννοια κατεπείγοντος κατά τη διαδικασία του άρθρου 22 ΑΝ 1539/1938]

Εισαγγελέας Ανδρέας Καραφλός, Αντεισαγγελέας Εφετών
Διατάξεις: άρθρα 22 ΑΝ 1539/1938, 984 ΑΚ
 

Ανακοπή κατά απόφασης Εισαγγελέα Πρωτοδικών, Εισαγγελέας ως δικαστικός λειτουργός, Γενική συνταγματική αρμοδιότητα Εισαγγελέα να εκδίδει σύμφωνα με το νόμο απόφαση, ‘Έννοια αποβολής/διατάραξης/αμφισβήτησης της νομής, Έννοια κατεπείγοντος κατά τη διαδικασία του άρθρου 22 ΑΝ 1539/1938

Ο Εισαγγελέας είναι από το Σύνταγμα δικαστικός λειτουργός και μπορεί να εκδώσει απόφαση όταν του δίδει ο νόμος το δικαίωμα. Ανακοπή κατά της απόφασης του Εισαγγελέα Πρωτοδικών επέχει θέση έφεσης. Αποβολή από τη νομή είναι κάθε πράξη που συνεπάγεται για το νομέα ολική ή μερική απώλεια της νομής του. Αποτελεί καθολική προσβολή της νομής, αφού συνεπεία αυτής ο νομέας στερείται πλήρως τη φυσική εξουσία (έστω) και σε μέρος του πράγματος. Διατάραξη της νομής είναι κάθε παρεμπόδιση ή παρακώλυση της φυσικής εξουσίας πάνω στο πράγμα που δεν φτάνει μέχρι την αποβολή. Στην έννοια της αμφισβήτησης της νομής περιλαμβάνονται και η αποβολή και η διατάραξη της νομής. Λίαν κατεπείγον και κίνδυνος από την αναβολή υπάρχει και στην περίπτωση επαπειλούμενης επιχείρησης ανακατάληψης, αυτοδύναμα, της νομής, κατοχής και αποκλειστικής χρήσης ακινήτου και του εξοπλισμού του.

(…) Η υπό κρίση ανακοπή ασκήθηκε εμπρόθεσμα και νομότυπα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 22 του Ν 1539/1938, και ειδικότερα η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε την 7.1.2014 και η ως άνω ανακοπή ασκήθηκε, εντός του νόμιμου διμήνου, την 21.1.2014, και πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να εξεταστεί στην ουσία.

Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Ν 1539/1938 «1. Οσάκις μεταξύ των οργάνων του Δημοσίου και ιδιώτου αμφισβητείται η διακατοχή επί ωρισμένου κτήματος, ζητείται η προσωρινή παρά του εισαγγελέως πρωτοδικών ρύθμισις παρά μεν του ιδιώτου δι' αιτήσεως, παρά δε των οργάνων του Δημοσίου δι' απλού εγγράφου. 2. Ο εισαγγελεύς, λαμβάνων την αίτησιν ή το έγγραφον, ενεργεί αμέσως και, ει δυνατόν, αυθημερόν επιτόπιον εξέτασιν είτε αυτοπροσώπως είτε διά τινός των ανακριτικών υπαλλήλων και ή διατάσσει την επαναφοράν των πραγμάτων εις την προτέραν κατάστασιν ή, εν αμφιβολία περί του δικαιούχου εις κατοχήν ή αν εκ τούτου ουδεμία επέρχηται σοβαρά βλάβη, διατάσσει την απαγόρευσιν διακατοχικών πράξεων εις αμφότερους τους διαδίκους και πάντα τρίτον μέχρι της υπό του δικαστηρίου λύσεως της διαφοράς κατά τα πρόσθεν ειρημένα. 3. Η απόφασις του εισαγγελέως ανακοινούται διά της ταχυτέρας οδού εις το υπουργείον των Οικονομικών ή (προκειμένου περί δασών, μερικώς δασοσκεπών εκτάσεων ή λιβαδίων και χορτολιβαδικών εδαφών) εις το Υπουργείον της Γεωργίας και την αρμόδιαν Αστυνομικήν Αρχήν, ήτις και παρακολουθεί την ακριβή τήρησιν αυτής. 4. Η παραβίασις της εισαγγελικής αποφάσεως παρ' οιουδήποτε τιμωρείται διά φυλακίσεως τουλάχιστον 15 ημερών υπό του πλημμελειοδικείου, κατά την επ' αυτοφώρω διαδικασίαν. 5. Κατά των ως ανωτέρω εκδιδομένων αποφάσεων παρά του Εισαγγελέως Πρωτοδικών χωρεί ανακοπή ενώπιον του Εισαγγελέως Εφετών ασκουμένη εντός διμήνου από της κοινοποιήσεως των παρά του δημοσίου ή των αντιδίκων τούτου. Εντός της αυτής διμήνου προθεσμίας από της δημοσιεύσεως του παρόντος νόμου δύναται ν' ασκηθή ανακοπή κατά παρομοίων αποφάσεων εκδοθεισών μέχρι σήμερον».

Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 22 ΑΝ 1539/1938, ζητείται από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της περιφέρειας του ακινήτου, η προσωρινή ρύθμιση με την οποία δεν επιδικάζεται η κατοχή ως νόμω προστατευόμενη κατάσταση, μη επιλυομένου δηλαδή ούτε προσωρινά ούτε οριστικά του ζητήματος της νομής ή κυριότητας αλλά διατάσσονται μόνο τα πρόσφορα για τη συντήρηση της υφισταμένης, πριν από την προσβολή της νομής κατάστασης, παρεμποδίζοντας έτσι τη μεταβολή της. Συνεπώς η εισαγγελική απόφαση δεν αποτελεί κατά κυριολεξία δικαστική απόφαση και δεν εφαρμόζονται τα άρθρα 173 επ. ΚΠολΔ περί καταδίκης του ηττημένου διαδίκου στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων (Τζίφρας, Ασφ. Μέτρα, εκδ. 4η, 1985, σελ. 420, 424, ΑΠ 280/1960 ΕΕΝ 28, 245, ΓνωμΕισΑΠ Αν. Τούση 37/1959 ΝοΒ 8, 681, ΕγκΠροϊσΕισΠρΑθ Δημ. Δωρή 300/4.1.1991).

Ο Εισαγγελέας δεν επιδικάζει τη νομή ή την κατοχή αλλά διατάσσει πρόσφορα μέτρα για τη συντήρηση της κατάστασης πριν από την αναφερόμενη προσβολή (Αρμ 733, 1971, ΕΕΝ 39, 219, ΕισΠρΠατ 10/1981, ΕλλΔνη 22, 495, ΕισΠρΑθ 47/1982, ΕλλΔνη 24, 583, Τζίφρας, Ασφ. Μέτρα, εκδ. 4η, σελ. 418 επ.) και δη μπορεί να διατάξει την επαναφορά των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση ή εν αμφιβολία περί του δικαιούχου σε κατοχή την απαγόρευση διακατοχικών πράξεων μέχρι να λυθεί η διαφορά από τα αρμόδια δικαστήρια.

Επίσης προϋπόθεση εφαρμογής της εξαιρετικής και αποκλειστικής (ΑΕΔ 2/1977 Δ 8, 148, ΑΠ Ολ 124/1972 ΝοΒ 20, 736 ΑΠ 961/1972 ΕΕΝ 40, 313) αρμοδιότητας του Εισαγγελέα είναι: α) να υφίσταται η διαφορά (αμφισβήτηση νομής ή κατοχής) μεταξύ Δημοσίου ή ΟΤΑ και ιδιώτη (είτε για δημόσια-ιδιόχρηστη, είτε κοινόχρηστη - βλ. άρθρο 1 παρ. 1 ΑΝ 263/1968 - είτε για ιδιωτική έκταση), β) να έχει ο αιτών δικαίωμα ασκήσεως διακατοχής από εμπράγματο δικαίωμα ή νομή (μη παράνομη) ή από ενοχικό έναντι του αντιδίκου του, γ) να υφίσταται λίαν κατεπείγον και κίνδυνος από την αναβολή, περιπτώσεις που συντρέχουν όταν υπάρχει κίνδυνος διαπληκτισμών με τα όργανα του ΟΤΑ ή Δημοσίου ή όταν επίκειται να μεταβληθεί η κατάσταση του επίδικου ακινήτου (βλ. ΕισΕφΔωδ 1/2007, ΝΟΜΟΣ).

Αποβολή από τη νομή είναι κάθε πράξη που συνεπάγεται για το νομέα ολική ή μερική απώλεια της νομής του. Αποτελεί καθολική προσβολή της νομής, αφού συνεπεία αυτής ο νομέας στερείται πλήρως τη φυσική εξουσία (έστω) και σε μέρος του πράγματος (βλ. Αστικό Κώδικα, Γεωργιάδη-Σταθόπουλου, Κατ' άρθρο ερμηνεία, άρθρο 984 σελ. 258 επ.).

Διατάραξη της νομής είναι κάθε παρεμπόδιση ή παρακώλυση της φυσικής εξουσίας πάνω στο πράγμα που δεν φτάνει μέχρι την αποβολή (βλ. Αστικό Κώδικα, Γεωργιάδη-Σταθόπουλου, ό.π.).

Στην έννοια της «αμφισβήτησης» της νομής, φρονούμε, ότι συμπεριλαμβάνονται το μεν η αποβολή από αυτήν, το δε όμως και η διατάραξη της νομής καθότι η τελευταία μπορεί να προσβληθεί και δη να «αμφισβητηθεί» και με τους δύο ως άνω τρόπους (βλ. άρθρο 984 ΑΚ), τα δε όρια μεταξύ διατάραξης και μερικής αποβολής από τη νομή δεν είναι πάντοτε απόλυτα σαφή (βλ. και ΕισΠρωτΠειρ 1/1986 ΝοΒ 34, 704, Π. Τζίφρα, Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ. 420-423).

Η τελεσίδικη απόφαση, κατά την ως άνω διαδικασία, αποτελεί προσωρινό δεδικασμένο για τους διαδίκους, διότι ισχύει μέχρι οριστικής επίλυσης της διαφοράς από τα δικαστήρια, παρεμποδίζουσα τις εισαγγελικές αρχές να επιληφθούν εκ νέου της υπόθεσης (ΕισΕφΑθ 1/1968 ΕΕΝ 35, 169, ΕισΕφΠατρ 5/1958 ΝοΒ 8, 1004, Κονδύλης, Το δεδικασμένο, σελ. 58, Αποστολόπουλος, σελ. 6171, Θηβαίος, Περί προσωρινών μέτρων, σελ. 153).

Κατά της απόφασης του εισαγγελέα πρωτοδικών επιτρέπεται το ένδικο μέσο της ανακοπής, που επέχει θέση έφεσης, ενώπιον του εισαγγελέα εφετών, η οποία ασκείται, εντός διμήνου από την επίδοσή της, από το Δημόσιο, Δήμο κ.λπ. ή τους αντιδίκους του (βλ. ΕισΕφΘρ 1/2004 Αρμ 2004, 1266, ΕισΕφΠειρ 2/2002 Αρμ 2002, 1208, ΕισΕφΘεσ 11/1986 Αρμ 1987, 134, ΕισΠρΘεσ 8/1985 ΑρχΝομ ΛΖ΄, 1986, ΕισΕφΛαρ 13/2008, ΝΟΜΟΣ, Β. Μπρακατσούλα, Ασφαλιστικά Μέτρα, έκδ. 1994, σελ. 307 επ., Ε. Δωρή, Τα δημόσια κτήματα, σελ. 479 επ.).

Η ως άνω ανακοπτόμενη απόφαση απέρριψε την από .../2013 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης δικογράφου .../2013 αίτηση του ως άνω ανακόπτοντος, ως απαράδεκτη, για τους λόγους που αναφέρονται σε αυτήν.

Το ως άνω ανακόπτον Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με την επωνυμία ... με έδρα την Αθήνα, ..., με τον Ν 3106/2003 και την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΧΩΔΕ και Υπ. Υγείας και Πρόνοιας ..., απέκτησε την κυριότητα, νομή και κατοχή του κτιρίου που περιλαμβάνει και τον θάλαμο ... του συγκροτήματος του ..., πρώην ..., επί της οδού ... αριθμ. .., στην ..., με εμβαδόν 322 τ.μ (επίδικο) το οποίο ακίνητο επί δεκαετίες ανήκε και χρησιμοποιούνταν από το ... και με τον Ν 2646/1998 κατέληξε στον ..., τον οποίο με τον Ν 3106/2013, διαδέχθηκε το ..., το οποίο με τη σειρά του, μετονομάσθηκε σε ... με το νόμο 3402/2005 (βλ. αναλυτικά για τον τρόπο απόκτησης κυριότητας, σελ. 2 επ. άνω αίτησης). Τον ως άνω θάλαμο, δυναμικότητας είκοσι (20) θέσεων, από την 7.6.2005 μέχρι την 31.12.2012 το ως άνω ΝΠΔΔ τον χρησιδάνειζε (άρθρα 810 επ. Αστικού Κώδικα) στην καθ' ης η ανακοπή αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, με την επωνυμία ... («...») και το διακριτικό τίτλο «...», υπό την τότε ονομασία της, «...» όπως αυτό προκύπτει και από την από 13.9.2011 σύμβαση χρησιδανείου που συνήφθη μεταξύ τους (βλ. αυτήν) προκειμένου η τελευταία να τον χρησιμοποιεί, αποκλειστικά, αποκλειομένης κάθε άλλης χρήσης, για την «προστατευμένη φιλοξενία γυναικών θυμάτων κακοποίησης ή παράνομης εμπορίας, ή γυναικών σε κρίση και των παιδιών τους». Σύμφωνα με την τελευταία σύμβαση χρησιδανείου, αυτή είχε συναφθεί ως ορισμένου χρόνου, και δη για διάρκεια δύο ετών, με ημερομηνία έναρξης την 1.1.2011 και λήξης την 31.12.2012, με δυνατότητα παράτασης, κατόπιν υποβολής σχετικού γραπτού αιτήματος, της χρησαμένης, απευθυνόμενου προς το ΔΣ του ... τουλάχιστον, δύο μήνες, πριν από την λήξη της παρούσας, και σύναψης σχετικής έγγραφης συμφωνίας, ένα τουλάχιστον μήνα, πριν από τη λήξη του. Οριζόταν δε ρητά ότι εάν δεν υποβαλλόταν αίτημα παράτασης και δεν υπήρχε συμφωνία για παράταση, το χρησάμενο όφειλε να επιστρέψει το ακίνητο και τον παραχωρηθέντα εξοπλισμό (βλ. άρθρο 6 της ως άνω σύμβασης χρησιδανείου). Επίσης η ως άνω χρησάμενη, είχε σημαντικές υποχρεώσεις όπως, να διαθέτει ειδική πιστοποίηση, από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, να λειτουργεί τον ως άνω Ξενώνα, σύμφωνα με το πλαίσιο λειτουργίας, και τον εσωτερικό κανονισμό των Ξενώνων του ..., να τηρεί μητρώο φιλοξενούμενων ατόμων, να διαθέτει έμμισθο επιστημονικό προσωπικό, να υποβάλει απολογιστική έκθεση λειτουργίας στην Επιτροπή παρακολούθησης, να προβαίνει στην έγκαιρη συντήρηση και αποκατάσταση των βλαβών, κ.λπ. (βλ. άρθρο 5 της σύμβασης χρησιδανείου), τις οποίες και δεν τήρησε, παραβιάζοντας την ως άνω σύμβαση (βλ. και τις από 29.10.2013 ένορκες καταθέσεις των Γ.Κ. και Π.Ι., μέλους της επιτροπής παρακολούθησης των ξενώνων φιλοξενίας του ... και προέδρου του ..., αντίστοιχα). Επίσης αποδείχθηκε ότι η ως άνω χρησάμενη δεν υπέβαλε, εμπρόθεσμα και νόμιμα, αίτημα παράτασης, της χρονικής διάρκειας της ως άνω σύμβασης, και ούτε καμία τέτοια νέα συμφωνία παράτασης συμφωνήθηκε (βλ. ως άνω καταθέσεις). Ως εκ τούτου η ως άνω σύμβαση, νόμιμα, έχει λήξει και η ως άνω χρησάμενη πρέπει να αποχωρήσει από τον χώρο και να επιστρέψει το ακίνητο και τον εξοπλισμό του στο ... Ήδη δε έχει συναφθεί μεταξύ του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και του ..., Μνημόνιο Συνεργασίας, βάσει του οποίου, συνήφθη η από 10.5.2013 σύμβαση χρησιδανείου μεταξύ τους για το ως άνω κτίριο, προκειμένου αυτό να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά ως ξενώνας, και υπηρεσία πρώτης υποδοχής και αρωγής ατόμων, που ζητούν άσυλο ή είναι υπήκοοι τρίτων χωρών και ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού του άρθρου 11 του Ν 3907/2011. Η ως άνω, καθ' ης η ανακοπή, διά της εκπροσώπου της, Ε.Δ., όμως αρνείται, παράνομα, να αποδώσει το κτίριο και τον εξοπλισμό του, παρά τις επανειλημμένες προφορικές και έγγραφες εξώδικες οχλήσεις, από τη μεριά του ανακόπτοντος, με αποτέλεσμα, το τελευταίο, να έχει αποβληθεί από τη νομή του, και δη επίσημα, από την 1.9.2013, και να αμφισβητείται το δικαίωμα κατοχής του, στο ως άνω κτίριο, ιδιοκτησίας του (βλ. και την από 23.8.2013 «εξώδικη-διαμαρτυρία-πρόσκληση-δήλωση» του ανακόπτοντος, προς την καθ' ης, και την ως άνω νόμιμη εκπρόσωπό της, με την οποία δίδεται τελευταία διορία παράδοσης του ως άνω ακινήτου, μέχρι και την 31.8.2013, καθώς και την από 5.9.2013 αίτηση ασφαλιστικών μέτρων νομής του ανακόπτοντος κατά της καθής η ανακοπή, ειδ. σελ. 11-12, η οποία και απορρίφθηκε ως απαράδεκτη, με την υπ' αριθμ. .../2013 απόφαση του Ειρηνοδικείου Χαλανδρίου, καθότι κρίθηκε ότι το ως άνω νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου υπάγεται «στα όργανα του Δημοσίου» και άρα αρμόδιος, για κρίση, είναι ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών).

Η καθ' ης η ανακοπή, διά του πληρεξουσίου δικηγόρου της, προβάλλει με το από 24.2.2014 σημείωμα τις εξής ενστάσεις: α) ένσταση αντισυνταγματικότητας, του Εισαγγελέα για την έκδοση απόφασης, β) ένσταση εκκρεμοδικίας, καθότι έχει εκκληθεί η ως άνω υπ' αριθμ. .../2013 απόφαση του Ειρηνοδικείου Χαλανδρίου, γ) ένσταση απαραδέκτου, ελλείψει κατεπείγοντος, δ) ένσταση απαραδέκτου, επειδή η διαφορά προκύπτει από ενοχική σχέση, με ευλογοφανή μάλιστα ισχυρισμό περί ανανέωσης της σύμβασης χρησιδανείου, ε) ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος, καθότι το ανακόπτον είχε δημιουργήσει πεποίθηση στην καθ' ης χρησαμένη, περί ανανέωσης της ως άνω σύμβασης, και ως εκ τούτου η κατάθεση της αίτησης ασφαλιστικών και της ανακοπής, είναι καταχρηστική, στ) ένσταση περί πλήρους ικανοποίησης δικαιώματος.

Επί των ως άνω ενστάσεων σημειώνονται, αντίστοιχα, τα εξής: α) Ο Εισαγγελέας από το Σύνταγμα είναι δικαστικός λειτουργός και μπορεί να εκδώσει απόφαση όταν του δίδει ο νόμος το δικαίωμα, όπως στην υπό κρίση περίπτωση, β) δεν αποδείχτηκε εκκρεμοδικία από έγγραφα, πέραν δε αυτού, κρίναμε εμείς ότι είμαστε αρμόδιοι, σε κάθε περίπτωση, γ) κρίνεται και αιτιολογείται το κατεπείγον (βλ. κατωτέρω), δ) η διαφορά υπάγεται στην ως άνω ειδική διαδικασία, του άρθρου 22 του ΑΝ 1539/1938 και δεν αφορά η αιτία της, ευλογοφάνεια δε ισχυρισμού, από την πλευρά της καθ' ης, δεν αποδείχτηκε, ε) καμία πεποίθηση δεν είχε δημιουργήσει το ανακόπτον για ανανέωση της σύμβασης χρησιδανείου, αλλά αντίθετα ήταν ειλημμένη κυβερνητική, μάλιστα, απόφαση, για την αποχώρηση της καθ' ης από το χώρο, πολύ πριν, τη νόμιμη λήξη της ως άνω σύμβασης χρησιδανείου, στ) οι δυνατότητες που δίδει ο νομοθέτης στον εισαγγελέα δεν αποτελούν πλήρη ικανοποίηση δικαιώματος.

Επειδή οι ως άνω σχετικές ενστάσεις της καθ' ης η ανακοπή (βλ. το από 24.2.2014 σημείωμά της) πρέπει να απορριφθούν ως νομικά και ουσιαστικά αβάσιμες.

Επειδή αποδείχτηκε ότι υφίσταται λίαν κατεπείγον και κίνδυνος από την αναβολή, αφού είναι δεδομένο ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος ερίδων και διαπληκτισμών με τα όργανα του ανακόπτοντος και τη νόμιμο εκπρόσωπο της καθ' ης καθώς και με τους διαμένοντες, παράνομα, πλέον, στο ως άνω ακίνητο, σε περίπτωση επιχείρησης του ανακόπτοντος νομικού προσώπου να ανακαταλάβει, αυτοδύναμα, τη νομή, κατοχή και αποκλειστική χρήση του ως άνω ακινήτου του και του εξοπλισμού του, γεγονός που παραλείπεται, για αυτόν και μόνο τον λόγο.

Μετά ταύτα, θα πρέπει γίνει δεκτή, νομικά και ουσιαστικά, η ως άνω ανακοπή, να εξαφανισθεί η προσβαλλομένη, υπ' αριθμ. 1/2014 απόφαση, της Εισαγγελέως Πρωτοδικών Αθηνών, να απορριφθούν, ως νομικά και ουσιαστικά, αβάσιμες, οι πρόσθετες παρεμβάσεις, υπέρ της καθ' ης η ανακοπή και να διαταχθεί η επαναφορά των πραγμάτων εις την προτέραν κατάστασιν και δη η επαναφορά της νομής, κατοχής και αποκλειστικής χρήσης του ως άνω ακινήτου και του εξοπλισμού του, κυριότητας του ανακόπτοντος, στο τελευταίο, με την αποβολή της καθ' ης η ανακοπή από το ως άνω ακίνητο, καθώς και όλων των διαμενόντων σε αυτήν, και τη νόμιμη εγκατάσταση σε αυτό του ανακόπτοντος ΝΠΔΔ, με την επωνυμία ...

Αναθέτουμε δε την εκτέλεση της παρούσας στο κατά τόπον αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα ..., στο οποίο και κοινοποιείται αυτή, για την πιστή εκτέλεσή της.

[...]